فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ایده‌ای غیر توتالیتر از «جمعی‌بودگی» انسان
مهدی نصردر جهان فردانگارانۀ امروز، آنچه از همه بیشتر مورد غفلت واقع شده، «جمعی‌بودگی» انسان است. این مقاله قصد دارد با تفسیر برخی از مفاهیم اندیشۀ هایدگر مثل «با هم بودن»، «جماعت» و «برون¬خویشی»، این نکته را نشان دهد که «جمعی¬بودگی» یکی از ساختارهای اصلی انسان به مثابه دازاین ا چکیده کاملدر جهان فردانگارانۀ امروز، آنچه از همه بیشتر مورد غفلت واقع شده، «جمعی‌بودگی» انسان است. این مقاله قصد دارد با تفسیر برخی از مفاهیم اندیشۀ هایدگر مثل «با هم بودن»، «جماعت» و «برون¬خویشی»، این نکته را نشان دهد که «جمعی¬بودگی» یکی از ساختارهای اصلی انسان به مثابه دازاین است. در اینجا با اعتراف به اینکه هر یک از ما دارای وجودی تکین و منحصر به فرد هستیم، این نکته را نشان می¬دهیم که «زبان» مفهومی است که کلیت انسان را تعیین می¬کند. فرایند سیال عمل «جمعی¬بودگی»، نام¬گذاری است. نام نهادن زبان بر چیزها، کنشی است که چیزها را در «جهان» گرد هم می¬آورد. قرینۀ همین عمل هم در سیاست به مثابۀ «جمعی¬بودگی» رخ می¬دهد؛ در سیاست نیز انسان¬ها در کنار همدیگر قرار می¬گیرند. اما مفهوم امر سیاسی در غرب، تکینگی¬ها و دیگری را سرکوب کرده و ساختارهای سوبژکتیویستی را بر انسان تحمیل می¬کند. بنابراین از اندیشیدن دربارۀ جمعی¬بودگی ناتوان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - زبان و سياست؛ ابعاد عملی و راهبردي زبان در رهبري امام خميني(ره) در فرایند انقلاب اسلامی
سید رضا شاكريانقلاب اسلامی در ایران با یک رهبری مذهبی تأثیرگذار به پیروزی رسید. با توجه به اینکه رهبری انقلاب در تبعید به سر می‌برد و از همۀ امکانات رسانه¬ای و ارتباطی با مردم محروم بود، پیوند محکمی میان رهبری انقلاب و مردم برقرار شد. این مسئله در این مقاله، مبنای بررسی نسبت زبان و چکیده کاملانقلاب اسلامی در ایران با یک رهبری مذهبی تأثیرگذار به پیروزی رسید. با توجه به اینکه رهبری انقلاب در تبعید به سر می‌برد و از همۀ امکانات رسانه¬ای و ارتباطی با مردم محروم بود، پیوند محکمی میان رهبری انقلاب و مردم برقرار شد. این مسئله در این مقاله، مبنای بررسی نسبت زبان و سیاست و کوشش برای تبیین جنبه‌های عملی و راهبردی زبان در رهبری امام در دورۀ انقلاب قرار گرفته است. در مطالعات نسبت زبان و سیاست، دو رویکرد کلی سیاست چونان امری به معرفت و نظر و سیاست به مثابه قدرت و قلمرو عمل جمعی و در جهت حفظ یا تغییر وضع موجود حاکم است. در این مقاله بر اساس رویکرد دوم و با استفاده از نظریه‌هایی که در آن بر قابلیت‌ها و کارکردهای عملی، رسانه¬ای، شبکه¬ای و بسیج¬کننده زبان تأکید داشته‌اند، ابعاد و کارکردهای اثربخش و عملی زبان در اندیشۀ امام خمینی(ره) بررسی شده است. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که امام(ره) با داشتن تحصیلات تخصصی در سه حوزۀ عرفان، اخلاق و فقه و با توجه به طبقه¬بندی خاص خود از علوم اسلامی، بر عمل¬گرایی به عنوان مشترک این سه حوزه تأکید کرده و زبان را در راستای عمل سیاسی و انقلابی در این سه حوزه به کار می‌گیرد. بسیج¬گری، انتقادگری و مخالفت با وضع موجود و دعوت و برانگیختن مردم به تأسیس حکومت جدید، از ابعاد کارکردی زبان در رهبری امام است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - مقایسۀ حکومت اقتدارگرا و جایگاه مردم در آن در اندیشۀ «امام محمد غزالی» و «توماس هابز»
محمدعلي توانا فرزاد آذرکمندمقالۀ حاضر به بررسی نظریۀ امام محمد غزالی و توماس هابز دربارۀ حکومت اقتدارگرا پرداخته است. به نظر می‌رسد هر دو متفکر، نظریۀ حکومت اقتدارگرایی خود را بر اساس طبیعت و سرشت انسان پایه‌ریزی می¬کنند. غزالی با توجه به صفات چهارگانۀ انسان سعی دارد تا انسانی الهی تربیت کند که ت چکیده کاملمقالۀ حاضر به بررسی نظریۀ امام محمد غزالی و توماس هابز دربارۀ حکومت اقتدارگرا پرداخته است. به نظر می‌رسد هر دو متفکر، نظریۀ حکومت اقتدارگرایی خود را بر اساس طبیعت و سرشت انسان پایه‌ریزی می¬کنند. غزالی با توجه به صفات چهارگانۀ انسان سعی دارد تا انسانی الهی تربیت کند که تحت حاکمیت حاکم الهی به کنش منفعلانه مبادرت نماید. در مقابل، هابز معتقد است که انسان¬ها سرشتی جنگجو و قدرت‌طلب دارند و در وضعیت اولیه و طبیعی بشر، جنگ همه علیه همه در جریان بوده است و انسان¬ها به حکم عقل، درصدد رهایی از این وضعیت هستند و بنابراین با دوراندیشی خود به تأسیس حکومتی مقتدر حکم داده¬اند. به نظر می¬رسد مسئلۀ هر دو متفکر تا حدود زیادی یکسان است، اما شیوۀ پردازش آنان به مسئله متفاوت است. بدین معنا که هر دو متفکر در دوره‌ای پرآشوب زندگی می¬کردند و نیاز به امنیت سبب می‌شود هر دو به حکومت اقتدارگرا متوسل شوند. از سویی دیگر، هر دو متفکر برای مردم نقش انفعالی قائل هستند؛ هر چند شیوۀ استدلال غزالی، شرعی و هابز، عقلی است. ضمن اینکه به نظر می¬رسد نظریۀ عقلانی هابز - با پذیرش امکان شورش- راه را برای فراتر رفتن از حکومت اقتدارگرا باز می‌گذارد، در حالی که نظریۀ شرعی غزالی به بازتولید گونه¬ای حکومت اقتدارگرا می¬انجامد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - از تضاد طبقاتی تا شکاف گفتمانی: بازخوانی مارکسیسم کلاسیک از منظر پسامارکسیسم «لاکلائو» و «موفه»
سید حسین اطهری سید صدرا حسینیهر نظام اندیشگی در طول تاریخ، تحولات و تطورات گوناگون یافته است. پیچیدگی جوامع سرمایه¬داری متأخر، مارکسیست‌های جدید را بر آن داشت تا به تجدید حیات جبهۀ مخالفین نظام سرمایه¬داری بپردازند. «لاکلائو» و «موفه» از جمله پسامارکسیست‌هایی هستند که در این راه تلاش می‌کنند. نقادی چکیده کاملهر نظام اندیشگی در طول تاریخ، تحولات و تطورات گوناگون یافته است. پیچیدگی جوامع سرمایه¬داری متأخر، مارکسیست‌های جدید را بر آن داشت تا به تجدید حیات جبهۀ مخالفین نظام سرمایه¬داری بپردازند. «لاکلائو» و «موفه» از جمله پسامارکسیست‌هایی هستند که در این راه تلاش می‌کنند. نقادی آنها از مارکسیسم کلاسیک، به علت ویژگی‌های متصلب و تحلیل‌های یک¬جانبۀ آن است. آنها با طرح مفاهیمی چون گفتمان، مفصل¬بندی، هویت‌های سیال، هژمونی و شکاف‌های گفتمانی سعی دارند یک¬جانبه¬گرایی اندیشۀ مارکسیسم کلاسیک را که در تعین اقتصادی، هویت‌های طبقاتی، منازعات طبقاتی و شکاف‌های طبقاتی خلاصه می‌شد، به نحوی جبران کنند. این تحولات برای افزایش کارآمدی مارکسیسم در تحلیل جوامع پیچیدۀ سرمایه‌داری متأخر است. پرسش اصلی این مقاله، چرایی و چگونگی تطور مارکسیسم ارتدکس به پسامارکسیسم لاکلائو و موفه است. از این‌رو قصد داریم تحولات اندیشۀ مارکسیسم کلاسیک به سوی پسامارکسیسم لاکلائو و موفه را بررسی کنیم. برای نیل به این هدف از روش تحلیل مقایسه‌ای مفاهیم سود خواهیم جست. به این منظور به بحثی دربارۀ مرکززدایی از جامعه در اندیشۀ پسامارکسیسم خواهیم پرداخت که جایگزین موجبیت اقتصادی در شکل‌گیری نظم اجتماعی شده است. در ادامه به ایدۀ تضاد خواهیم پرداخت که نقطۀ مشترک هر دو دیدگاه مارکسیسم و پسامارکسیسم است. مارکسیسم کلاسیک، سیاست را در ایدۀ تضاد طبقاتی می‌نگریست که در کمونیسم نهایی، نزاع طبقاتی مرتفع می‌شد و یک جامعۀ بی¬طبقه حاصل می‌شد. اما پسامارکسیسم لاکلائو و موفه با اشاره به بی‌پایان بودن عرصۀ نزاع‌های سیاسی، تضاد را عنصر همیشگی جامعه می‌داند و تلاش سیاست دموکراتیک رادیکال را در حفظ این تضاد نشان می‌دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی رابطۀ معرفت‌شناسي و انديشۀ سياسي امام خميني(ره) با تأكيد بر اصل ولايت فقيه
مسعود بيات داوود بياتبیتردید اندیشه¬های سیاسی، برخی مبانی و چارچوب‌هایی دارد که بدون شناخت آنها، فهم درست آن اندیشه¬ها ممکن نخواهد بود. اندیشۀ سیاسی حضرت امام(ره) نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین نویسندگان در اين مقاله مي‌كوشند ضمن باز¬شناسي آن مباني، تأثیرات آنها را در انديشۀ سياسي چکیده کاملبیتردید اندیشه¬های سیاسی، برخی مبانی و چارچوب‌هایی دارد که بدون شناخت آنها، فهم درست آن اندیشه¬ها ممکن نخواهد بود. اندیشۀ سیاسی حضرت امام(ره) نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین نویسندگان در اين مقاله مي‌كوشند ضمن باز¬شناسي آن مباني، تأثیرات آنها را در انديشۀ سياسي امام كه تبلور آن در انديشۀ ولايت فقيه ايشان تجلي يافته، بررسي کنند. به عنوان فرضيه، به نظر مي‌رسد امام با توجه به مبنای عرفانی - اشراقی معرفت‌شناسی خود و به تبعیت از ملاصدرا، سیاست را در ذیل و ظلّ دیانت مندرج می¬داند و می‌کوشد چنان تعریفی از دیانت و کارویژه¬های آن عرضه دارد که سیاست را همچون بخشی از شرح وظایف خود پوشش دهد. نتیجۀ عملی این ترکیب، واگذاری حوزۀ سیاست عملی و کشورداری به علما و فقها در قالب «ولایت فقیه» است. از نظر امام، حاکم اسلامی باید عدالت را در قوی‌ترین شکل ممکن رعایت کند، زیرا عدالت شرط لازم و کافی حاکمیت و ولایت بوده و استبداد موجب سقوط از آن است. از این‌رو ایشان استبداد و دیکتاتوری را نفی می¬کند و بر ضرورت پاسخگویی حاکم در برابر آحاد ملت تأکید می‌نماید. در این نوشـتار، روش فیش‌برداری و مطالعۀ کتابخانه‌ای در جمع‌آوری داده‌ها و روش توصیف و تبیین معرفت‌شناسانه و تفسیر اندیشه طبق ساختار و الزامات منطقی آن، که بخشی از رهیافت عقلانی است، به عنوان روش پژوهش به کار گرفته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - پيوند ميان حجيت معنوي و اقتدار دنيوي در تفكر سنت‌گرايي: نقد و بررسي ديدگاه‌هاي سيدحسين نصر دربارة حكومت ديني
حسين خندقآباديسابقة فعالیت‌های اجرایی سیدحسین نصر به عنوان یک دولتمرد سبب شده است که اندیشة او با سکولاریسم پیوند زده شود. اما بررسی سابقة وی در این زمینه جدا از مبانی فکری وی که در انديشه‌هاي اسلاف سنت‌گرايش ریشه دارد نیست. از جمله مؤلفه‌های اندیشة سنت‌گرایی ارتباط وثيق ميان حجيت مع چکیده کاملسابقة فعالیت‌های اجرایی سیدحسین نصر به عنوان یک دولتمرد سبب شده است که اندیشة او با سکولاریسم پیوند زده شود. اما بررسی سابقة وی در این زمینه جدا از مبانی فکری وی که در انديشه‌هاي اسلاف سنت‌گرايش ریشه دارد نیست. از جمله مؤلفه‌های اندیشة سنت‌گرایی ارتباط وثيق ميان حجيت معنوي و اقتدار دنيوي است كه پشتوانة انديشة نصر دربارة حكومت ديني است. به اعتقاد نصر، مطابق با آموزه‌هاي ديني و مخالف با انديشه‌هاي غربي، نمي‌توان دست دين، به‌خصوص دین اسلام، را از عرصة حكومت كوتاه كرد. در این مقاله کوشیده شده است دلایل نظری مخالفت نصر با سکولاریسم، به معناي جدايي دين از عرصة حكومت، مطرح و بررسی شود و در عین حال نشان داده شود که چگونه نحوة تقرير اين موضوع از جانب نصر موجب شده است كه در ايران كساني محمل‌هايي براي نفوذ سكولاريسم در انديشة او بيابند و با وی مخالفت كنند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحلیل گفتمانی آپارتاید در اسراییل
محمدحسن شیخ الاسلامی صارم شیراوند ميلاد اديب سرشكيمقالۀ¬ پیش رو با عبور از نظریات لیبرال و مارکسیستی، قصد دارد در پرتو تجزیه و تحلیل گفتمانی، ماهیت سیاست¬های آپارتایدی را در سال‌های 1948 تاکنون را در سرزمین¬های اشغالی بررسی کند. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که روند مفصل¬بندی و شکل¬گیری گفتمان آپارتاید در چکیده کاملمقالۀ¬ پیش رو با عبور از نظریات لیبرال و مارکسیستی، قصد دارد در پرتو تجزیه و تحلیل گفتمانی، ماهیت سیاست¬های آپارتایدی را در سال‌های 1948 تاکنون را در سرزمین¬های اشغالی بررسی کند. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که روند مفصل¬بندی و شکل¬گیری گفتمان آپارتاید در اسراییل به چه صورت بوده است؟ فرضیۀ پژوهش عبارت است از اینکه گفتمان آپارتايد در اسراییل در زمان مفصل¬بندي خود، از هم¬ارزي و هويت¬سازي از طريق اتکا به دين يهود به عنوان يک ابزار براي دستيابي به مصالح سياسي خود بهره جست. این گفتمان در پي ايجاد يک نظام معنايي جديد از طريق پيوند هويت¬هاي مختلف در يک پروژۀ مشترک بوده است. بر اين اساس نظم اجتماعي ايجاد شده از عناصر متفاوت و پراکنده تشکيل شده ¬است. اين عناصر متفاوت و پراکنده، متشکل از همان عناصر خارجي و نيروهاي مهاجري هستند که در فلسطين سکني گزيدند. در حقیقت صهيونيسم، هويت¬هاي شناور و عناصر رهاشدۀ يهودي را با ايجاد مکانيزم¬هاي قدرت در جهت مشروعيت¬سازي و غيريت¬آفريني براي توليد و ايجاد نظام معنايي و هويت در سرزمين¬هاي اشغالي منسجم¬ کرده است. پرونده مقاله