روایت‌های تروماتیک، احساسات و سیاست خارجی: فرضیه‌هایی نظری با توجه به تجربه تاریخی ایران
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
حميرا مشیرزاده
1
(استاد گروه روابط بين‌الملل، دانشگاه تهران، ایران )
کلید واژه: سیاست خارجی, هویت, روایت, تروماهای تاریخی,
چکیده مقاله :
متعاقب چرخش احساسی در روابط بین¬الملل، از دهه2000 به بعد احساسات به شکلی فزاینده بعد مهمی از حیات بین¬المللی تلقی می¬شود. به این ترتیب، توجه به خاطرات به طور کلی و تروما به طور خاص در روابط بین¬الملل در پیوند با بحث احساسات و همچنین حافظه و روایات سازنده خاطرات یا حافظه جمعی جایگاهی ویژه در مطالعات سیاست خارجی و روابط بین¬الملل یافته است. تجربه تاریخی تروما یا اشکال خفیف¬تر تجربه¬های تلخ تاریخی می¬تواند با شکل دادن به روایات و برانگیزش احساسات خاص، هویت و کارگزاری را تحت تأثیر قرار دهد و به تبع آن، در سیاست خارجی و مشروعیت¬بخشی و مشروعیت¬زدایی از کنشهای سیاست خارجی اثر بگذارد. چگونگی و میزان این تأثیر مسئله¬ای است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این مقاله ارائه چهارچوبی برای مطالعه روایات مهم تروماتیک و چگونگی تأثیر آنها بر احساسات و از این طریق بر هویت، کارگزاری و کنش¬های سیاست خارجی است. در این مقاله بر اساس شواهدی محدود از روایات تروماتیک در تاریخ ایران و با این مشاهده اولیه که همه روایات به یک اندازه و به یک شکل بر سیاست خارجی اثر نگذاشته¬اند، فرضیه‌هایی درباره تأثیر روایات تروماتیک ارائه می¬شود که می¬توانند بنیانی برای مطالعات تجربی و پژوهش در این حوزه باشند.
چکیده انگلیسی:
Following the “emotional turn” in International Relations, emotions since the 2000shave increasingly been regarded as a significant feature of international life. Thus collective memories (particularly traumatic memories together with emotions)and the narratives constituting collective memory have become prominent issues in the contemporary study of international relations and foreign policy. The historical experience of trauma can in particular shape narratives and emotions hence influencing identity and agency; and hereby impacting foreign policy through legitimization and de-legitimization of specific foreign policy actions. What is less discussed in the literature is the conditions and the degree of their overall impact. This article seeks to develop a framework for the study of the ways in which significant traumatic narratives affect emotions, and hence it will seek to identity its related agenciesand actions within the context of foreign policy. On the basis of a few traumatic narratives in the history of Iranthis article subsequently develops a number of hypotheses about the impacts of traumatic narratives on foreign policy as a basis for empirical studies and research.
منابع و مأخذ:
آپارات (بی‌تا) [فیلم] «حافظه تاریخی ایرانی ۳۴، مشکل آمریکا با ایران از کجاست؟» قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. aparat. com/v/vNDjn/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B3%DB%B4_%D8%8C_%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B2.
(آخرین دسترسی: 02/09/1401).
آزموده، محسن (1395) «داریوش رحمانیان در نشست حماسه چالدران: تنبلی ایرانیان شریك ظلم به ایران»، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. cgie. org. ir/fa/news/142023. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
اسماعیلی، حبیب الله (1399) «باغ یأسیم و میوه امید» [گفتگو با حبیب¬الله اسماعیلی]، تجارت فردا، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.tejaratefarda.com/. (آخرین دسترسی: 26/08/1401).
ایبنا (1401) «جنگ چالدران مهجور و مغفول در کتاب‌های تاریخی» قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.ibna.ir/fa/report/325387/%D8%AC%D9%86%DA%AF-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%AC%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%BA%D9%81%D9%88%D9%84-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
باقری بهشتی، آیدا، فرح حبیب و زهراسادات سعیده زرآبادی (1397) «رویکردی تحلیل به نقش منظر در ارتقا خاطرات جمعی»، مطالعات تاریخی جنگ 2، 3، صص 37-60.
پلازا (1401) «فیلم های جنگی ایران را بشناسید! معرفی 45 فیلم از بهترین فیلمهای جنگی دفاع مقدس»، قابل دسترسی در https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. plaza. ir/140106/244512/best-iranian-war-movies/ (آخرین دسترسی: 25/08/1401).
تاریخ شفاهی ایران (بی‌تا) «تاریخ فرهنگی ایران مدرن در گفتگو با نعمت¬الله فاضلی»، قابل دسترسی در: http://oral-history. ir/?page=post&id=2603 .
حبیبی بسطام، لیدا (1392) «خود و دیگری در ادبیات داستانی جنگ ایران»، پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته روابط بین¬الملل، تهران، دانشگاه تهران.
خامنه¬ای، سیدعلی (1380) «حافظه تاریخی ملت¬ها» قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei. ir/newspart-index?tid=2251 (آخرین دسترسی: 02/09/1401).
___________ (1382) «حمله اشرف افغان به ایران»، قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei.ir/newspart-index?tid=4820. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
---------- (1390) «حافظه تاریخی ملت¬ها» قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei. ir/newspart-index?tid=2251 آخرین دسترسی: 02/09/1401.
خبرگزاری فارس (1399) «بچه¬های مدرسه در کتب درسی از دفاع مقدس چه می¬خوانند» قابل دسترسی در https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. farsnews. ir/news/13990630001104. (آخرین دسترسی: 25/08/1401).
دفاع¬پرس (1401) «حافظه ملت از جنایت یک دولت/ چالش ایران و آمریکا از کجا آغاز شد؟» قابل دسترسی در: https://defapress. ir/fa/news/553686/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%AC%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AF (آخرین دسترسی: 2/09/1401).
ذکائی، محمدسعید (1390) «مطالعات فرهنگي و مطالعات حافظه»، مطالعات اجتماعي ايران، 5، 3، صص 72-96.
راستگویان، ایمان «حافظه تاریخی و رابطه آن با نظام هویتی» در مجموعه آثار و مقالات برگزیده دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت. قابل دسترسی در sid. ir/ (آخرین دسترسی: 21/08/1401).
ربیعی، علی (1401) «در انتقال حافظه تاریخی به نسل‌های جدید توفیق نداشتیم»، اعتماد آنلاین، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.etemadonline.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-23/575285-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%82-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%85. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
رنجبر، محمدعلی و آمنه ابراهیمی (1392) «شکل¬گیری چهره اسکندر در حافظه تاریخی ایرانیان»، پژوهش¬های علوم تاریخی 5، 2: 79-91.
زرین¬کوب، عبدالحسین (1363) تاریخ ایران از فروپاشی ساسانیان تا آمدن سلجوقیان، تهران، امیرکبیر.
سعید، ادوارد (1399) «ابداع، خاطره و مکان» درخاطره، تاریخ و تروما، گردآوری و ترجمه سپیده برزو، تهران، خرد سرخ.
شمیم، علی‌اصغر (1387) ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، بهزاد.
فارس (1399) «جنایات و اقدامات فریبکارانه آمریکا در کتب درسی چقدر بازتاب دارد؟» قابل دسترسی در:https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. farsnews. ir/news/13990701000860/ (آخرین دسترسی: 7/09/1401).
فرزبد، محمدمهدی وحیدر جانعلیزاده چوب¬بستی (1396) «طرح‌واره¬های حافظه نسلی از جنگ ایران و عراق» مطالعات فرهنگ- ارتباطات 40، صص 123-157.
کاظمی، انی (1398) «حمله اسکندر مقدونی به ایران بزرگترین دروغ تاریخ»، قابل دسترسی در: https://tarikhema. org/ancient/greece/37 (آخرین دسترسی: 26/08/1401).
کانون فارغ¬التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی (1398) «دانش‌آموزان می‌توانند از شش زبان خارجی یک زبان را انتخاب کنند»، قابل دسترسی در: http://www. aiau. ir/News/10733 (آخرین دسترسی:20/08/1401).
کبنانیوز (1401) «رهبر انقلاب: تجربه ایران و ونزوئلا نشان داد تنها راه پیروزی برابر آمریکا مقاومت است. » قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. kebnanews. ir/news/448997 (آخرین دسترسی: 7/08/1401).
مطهری، مرتضی (1362) خدمات متقابل اسلام و ایران، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
هابزبام، اریک (1399) «ابداع سنت¬ها» در خاطره، تاریخ و تروما، گردآوری و ترجمه سپیده برزو، تهران، خرد سرخ.
یوسف جمالی، محمدکریم (1388) «نقش قزوین در سقوط محمود افغان»، مسکویه دانشگاه آزاد ری10، صص207-222.
Ariffin, Yohan (2016) “Introduction: How Emotions Can Explain Outcomesin International Relations,” in Yohan Ariffin, Jean-Marc Coicaud, and Vesselin Popovski, eds. , Emotions in International Politics: Beyond Mainstream International Relations. Cambridge: Cambridge University Press.
Fludernik, Monika (2009) An Introduction to Narratology. New York and London: Routledge.
Subotic, Jelena (2016) “Narrative, Ontological Security, and Foreign Policy Change,” Foreign Policy Analysis12, 4: 610-627. doi. org/10. 1111/fpa. 12089.
Bachleitner (2019) , “Diplomacy with memory: how the past is employed for future foreign policy,” Foreign Policy Analysis.
Becker, Douglas J. (2014) “Memory and Trauma as Elements of Identity in Foreign Policymaking,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 57-73.
Crawford, Neta C. (2000) “The Passion of World Politics: Propositions on Emotion and Emotional Relationships,” International Security 24,4: 116-156. Crawford, Neta C. (2009) “Human Nature and World Politics: Rethinking `Man',” International Relations 23,2: 271-288. DOI: 10. 1177/0047117809104639.
Creppell, Ingrid (2011) “The Concept of Normative Threat,” International Theory 3, 3:450-87.
Friedrich, Jörg (2015) “An Intercultural Theory of International Relations: How Self-Worth Underlies Politics among Nations,” International Theory 7, 1: 1– 34.
Graham, Sarah Ellen (2014) “Emotion and Public Diplomacy: Dispositionsin International Communications,Dialogue,andPersuasion,” International Studies Review 16.
Hutchison, Emma (2010) “Trauma and the Politics of Emotions: Constituting Identity, Security and Community after the Bali Bombing,” International Relations 24, 1: 65-86. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1177/0047117809348712.
Hutchison, Emma and Roland Bleiker (2014) “Theorizing Emotions in World Politics,” International Theory 6: 491 – 514.
Innes, Alexandria J. and Brent J. Steele (2014) “Memory, Trauma and Ontological Security,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 15-29.
McGrattan, Cillian (2013) Memory, Politics and Identity: Haunted by History. Houndmills: Palgrave-Macmillan.
Markvica, Robin (2018) Emotional Choices: How the Logic of Affect Shapes Coercive Diplomacy. Oxford: Oxford University Press. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1093/oso/9780198794349. 003. 0002.
Mercer, Jonathan (2010) “Emotional Beliefs,” International Organization 64, 1: 1-31. https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. jstor. org/stable/40607979 .
Mitzen, Jennifer (2006) “Ontological Security in World Politics,” EJIR, 12,3: 341-70.
Pace, Michelle and Bilgic, Ali (2018) “Trauma, Emotions, and Memory in World Politics,” Political Psychology 39, 3: 503-517. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1111/pops. 12459.
Ptalakh, Artem (2018) “Emotions and Identity as Foreign Policy Determinants: Serbian Approach to Relations with Russia,” Chinese Political Science Review 3, 4: 495-528. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1007/s41111-018-0105-3.
Renshon, Jonathan and Jennifer Lerner (2012) “The Role of Emotions in Foreign Policy Decision Making,” in Daniel Christie, ed. , The Encyclopedia of Peace Psychology. Chichester: Wiley-Blackwell. Available online at: https://conferences. wcfia. harvard. edu/sites/projects. iq. harvard. edu/files/lernerlab/files/renshon_lerner_inpress. pdf.
Resende, Erica and Dovile Budryte (2014) “Introduction,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 1-12.
Sasley, Brent (2014) “Remembering and Forgetting in Turkish Identity and Policymaking,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 138-152.
Spence,Ruth,Lisa Kagan and Antonia Bifulco (2019) “A Contextual Approach to Trauma Experience: Lessons from Life Events Research,” London: Centre for Abuse and Trauma Studies, Psychology Department, Middlesex University.
Weathers, Frank and Terrence Keane (2007) “The Criterion A Problem Revisited: Controversiesand Challenges in Defining and MeasuringPsychological Trauma,” Journal of Traumatic Stress20, 2: 107–121.
Wolf, Reinhold (2011) “Respect and Disrespect in International Politics,” International Politics 3,1: 105-142.
آپارات (بی‌تا) [فیلم] «حافظه تاریخی ایرانی ۳۴، مشکل آمریکا با ایران از کجاست؟» قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. aparat. com/v/vNDjn/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B3%DB%B4_%D8%8C_%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B2.
(آخرین دسترسی: 02/09/1401).
آزموده، محسن (1395) «داریوش رحمانیان در نشست حماسه چالدران: تنبلی ایرانیان شریك ظلم به ایران»، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. cgie. org. ir/fa/news/142023. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
اسماعیلی، حبیب الله (1399) «باغ یأسیم و میوه امید» [گفتگو با حبیب¬الله اسماعیلی]، تجارت فردا، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.tejaratefarda.com/. (آخرین دسترسی: 26/08/1401).
ایبنا (1401) «جنگ چالدران مهجور و مغفول در کتاب‌های تاریخی» قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.ibna.ir/fa/report/325387/%D8%AC%D9%86%DA%AF-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%AC%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%BA%D9%81%D9%88%D9%84-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
باقری بهشتی، آیدا، فرح حبیب و زهراسادات سعیده زرآبادی (1397) «رویکردی تحلیل به نقش منظر در ارتقا خاطرات جمعی»، مطالعات تاریخی جنگ 2، 3، صص 37-60.
پلازا (1401) «فیلم های جنگی ایران را بشناسید! معرفی 45 فیلم از بهترین فیلمهای جنگی دفاع مقدس»، قابل دسترسی در https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. plaza. ir/140106/244512/best-iranian-war-movies/ (آخرین دسترسی: 25/08/1401).
تاریخ شفاهی ایران (بی‌تا) «تاریخ فرهنگی ایران مدرن در گفتگو با نعمت¬الله فاضلی»، قابل دسترسی در: http://oral-history. ir/?page=post&id=2603 .
حبیبی بسطام، لیدا (1392) «خود و دیگری در ادبیات داستانی جنگ ایران»، پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته روابط بین¬الملل، تهران، دانشگاه تهران.
خامنه¬ای، سیدعلی (1380) «حافظه تاریخی ملت¬ها» قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei. ir/newspart-index?tid=2251 (آخرین دسترسی: 02/09/1401).
___________ (1382) «حمله اشرف افغان به ایران»، قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei.ir/newspart-index?tid=4820. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
---------- (1390) «حافظه تاریخی ملت¬ها» قابل دسترسی در: https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi.' target='blank'>https://farsi. khamenei. ir/newspart-index?tid=2251 آخرین دسترسی: 02/09/1401.
خبرگزاری فارس (1399) «بچه¬های مدرسه در کتب درسی از دفاع مقدس چه می¬خوانند» قابل دسترسی در https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. farsnews. ir/news/13990630001104. (آخرین دسترسی: 25/08/1401).
دفاع¬پرس (1401) «حافظه ملت از جنایت یک دولت/ چالش ایران و آمریکا از کجا آغاز شد؟» قابل دسترسی در: https://defapress. ir/fa/news/553686/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%AC%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%AF (آخرین دسترسی: 2/09/1401).
ذکائی، محمدسعید (1390) «مطالعات فرهنگي و مطالعات حافظه»، مطالعات اجتماعي ايران، 5، 3، صص 72-96.
راستگویان، ایمان «حافظه تاریخی و رابطه آن با نظام هویتی» در مجموعه آثار و مقالات برگزیده دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت. قابل دسترسی در sid. ir/ (آخرین دسترسی: 21/08/1401).
ربیعی، علی (1401) «در انتقال حافظه تاریخی به نسل‌های جدید توفیق نداشتیم»، اعتماد آنلاین، قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.etemadonline.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-23/575285-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%82-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%85. (آخرین دسترسی: 28/08/1401).
رنجبر، محمدعلی و آمنه ابراهیمی (1392) «شکل¬گیری چهره اسکندر در حافظه تاریخی ایرانیان»، پژوهش¬های علوم تاریخی 5، 2: 79-91.
زرین¬کوب، عبدالحسین (1363) تاریخ ایران از فروپاشی ساسانیان تا آمدن سلجوقیان، تهران، امیرکبیر.
سعید، ادوارد (1399) «ابداع، خاطره و مکان» درخاطره، تاریخ و تروما، گردآوری و ترجمه سپیده برزو، تهران، خرد سرخ.
شمیم، علی‌اصغر (1387) ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، بهزاد.
فارس (1399) «جنایات و اقدامات فریبکارانه آمریکا در کتب درسی چقدر بازتاب دارد؟» قابل دسترسی در:https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. farsnews. ir/news/13990701000860/ (آخرین دسترسی: 7/09/1401).
فرزبد، محمدمهدی وحیدر جانعلیزاده چوب¬بستی (1396) «طرح‌واره¬های حافظه نسلی از جنگ ایران و عراق» مطالعات فرهنگ- ارتباطات 40، صص 123-157.
کاظمی، انی (1398) «حمله اسکندر مقدونی به ایران بزرگترین دروغ تاریخ»، قابل دسترسی در: https://tarikhema. org/ancient/greece/37 (آخرین دسترسی: 26/08/1401).
کانون فارغ¬التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی (1398) «دانش‌آموزان می‌توانند از شش زبان خارجی یک زبان را انتخاب کنند»، قابل دسترسی در: http://www. aiau. ir/News/10733 (آخرین دسترسی:20/08/1401).
کبنانیوز (1401) «رهبر انقلاب: تجربه ایران و ونزوئلا نشان داد تنها راه پیروزی برابر آمریکا مقاومت است. » قابل دسترسی در: https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. kebnanews. ir/news/448997 (آخرین دسترسی: 7/08/1401).
مطهری، مرتضی (1362) خدمات متقابل اسلام و ایران، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
هابزبام، اریک (1399) «ابداع سنت¬ها» در خاطره، تاریخ و تروما، گردآوری و ترجمه سپیده برزو، تهران، خرد سرخ.
یوسف جمالی، محمدکریم (1388) «نقش قزوین در سقوط محمود افغان»، مسکویه دانشگاه آزاد ری10، صص207-222.
Ariffin, Yohan (2016) “Introduction: How Emotions Can Explain Outcomesin International Relations,” in Yohan Ariffin, Jean-Marc Coicaud, and Vesselin Popovski, eds. , Emotions in International Politics: Beyond Mainstream International Relations. Cambridge: Cambridge University Press.
Fludernik, Monika (2009) An Introduction to Narratology. New York and London: Routledge.
Subotic, Jelena (2016) “Narrative, Ontological Security, and Foreign Policy Change,” Foreign Policy Analysis12, 4: 610-627. doi. org/10. 1111/fpa. 12089.
Bachleitner (2019) , “Diplomacy with memory: how the past is employed for future foreign policy,” Foreign Policy Analysis.
Becker, Douglas J. (2014) “Memory and Trauma as Elements of Identity in Foreign Policymaking,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 57-73.
Crawford, Neta C. (2000) “The Passion of World Politics: Propositions on Emotion and Emotional Relationships,” International Security 24,4: 116-156. Crawford, Neta C. (2009) “Human Nature and World Politics: Rethinking `Man',” International Relations 23,2: 271-288. DOI: 10. 1177/0047117809104639.
Creppell, Ingrid (2011) “The Concept of Normative Threat,” International Theory 3, 3:450-87.
Friedrich, Jörg (2015) “An Intercultural Theory of International Relations: How Self-Worth Underlies Politics among Nations,” International Theory 7, 1: 1– 34.
Graham, Sarah Ellen (2014) “Emotion and Public Diplomacy: Dispositionsin International Communications,Dialogue,andPersuasion,” International Studies Review 16.
Hutchison, Emma (2010) “Trauma and the Politics of Emotions: Constituting Identity, Security and Community after the Bali Bombing,” International Relations 24, 1: 65-86. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1177/0047117809348712.
Hutchison, Emma and Roland Bleiker (2014) “Theorizing Emotions in World Politics,” International Theory 6: 491 – 514.
Innes, Alexandria J. and Brent J. Steele (2014) “Memory, Trauma and Ontological Security,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 15-29.
McGrattan, Cillian (2013) Memory, Politics and Identity: Haunted by History. Houndmills: Palgrave-Macmillan.
Markvica, Robin (2018) Emotional Choices: How the Logic of Affect Shapes Coercive Diplomacy. Oxford: Oxford University Press. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1093/oso/9780198794349. 003. 0002.
Mercer, Jonathan (2010) “Emotional Beliefs,” International Organization 64, 1: 1-31. https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www.' target='blank'>https://www. jstor. org/stable/40607979 .
Mitzen, Jennifer (2006) “Ontological Security in World Politics,” EJIR, 12,3: 341-70.
Pace, Michelle and Bilgic, Ali (2018) “Trauma, Emotions, and Memory in World Politics,” Political Psychology 39, 3: 503-517. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1111/pops. 12459.
Ptalakh, Artem (2018) “Emotions and Identity as Foreign Policy Determinants: Serbian Approach to Relations with Russia,” Chinese Political Science Review 3, 4: 495-528. https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi.' target='blank'>https://doi. org/10. 1007/s41111-018-0105-3.
Renshon, Jonathan and Jennifer Lerner (2012) “The Role of Emotions in Foreign Policy Decision Making,” in Daniel Christie, ed. , The Encyclopedia of Peace Psychology. Chichester: Wiley-Blackwell. Available online at: https://conferences. wcfia. harvard. edu/sites/projects. iq. harvard. edu/files/lernerlab/files/renshon_lerner_inpress. pdf.
Resende, Erica and Dovile Budryte (2014) “Introduction,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 1-12.
Sasley, Brent (2014) “Remembering and Forgetting in Turkish Identity and Policymaking,” in Erica Resende and Dovile Budryte, eds. , Memory and Trauma in International Relations: Theories, Cases and Debates. London and New York: Routledge: 138-152.
Spence,Ruth,Lisa Kagan and Antonia Bifulco (2019) “A Contextual Approach to Trauma Experience: Lessons from Life Events Research,” London: Centre for Abuse and Trauma Studies, Psychology Department, Middlesex University.
Weathers, Frank and Terrence Keane (2007) “The Criterion A Problem Revisited: Controversiesand Challenges in Defining and MeasuringPsychological Trauma,” Journal of Traumatic Stress20, 2: 107–121.
Wolf, Reinhold (2011) “Respect and Disrespect in International Politics,” International Politics 3,1: 105-142.