دوگانۀ حق و خیر: از تقابل کهن تا ترکیب نو در نظریة عدالت رالز
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
افشین حبیب زاده
1
,
رضا اکبری نوری
2
*
,
سیدخدایار مرتضوی اصل
3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی
2 - استادیار علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - استادیار علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
کلید واژه: خیر, حق, جان رالز و نظریۀ عدالت, برابری. ,
چکیده مقاله :
تأسیس مفهوم و نظام عدالت از موضوعات مهم اندیشه و فلسفۀ سیاسی و اخلاقیات از عهد باستان تاکنون بوده است. در تاریخ اندیشه، اغلب باورها دربارة عدالت، بنیان خود را بر ایده‌ای عالی از خیر نهاده‌اند و گاه مقدماتی در باب خیر فراهم کرده‌اند که از آن می‌توان نظامی از حق و عدالت را استنباط کرد. با این حال تقابل میان حق و خیر به عنوان مفاهیمی که به دو نظام متفاوت از عدالت می‌انجامند، از مباحث مهم و طولانی اندیشه سیاسی بوده است. اهمیت بحث در آن است که تقدم مفهومی یکی بر دیگری می‌تواند تبعات گسترده‌ای در زندگی اجتماعی- سیاسی یک جامعه داشته باشد. «جان رالز»، فیلسوف سیاسی پرنفوذ سدة بیستم، کوشیده تا ترکیبی از مفاهیم حق و خیر را در نظریة عدالت خود مطرح کند، به نحوی که حق از ایده‌های خیر قابل استنباط شود و خیر تابع نظام عدالت به عنوان شعبه‌ای از مفهوم حق باشد. در این مقاله، تبیین و تفسیری از تلاش پیچیدۀ رالز برای ترکیب دو مفهوم متقابل حق و خیر و نیز چگونگی تقدم منطقی حق بر خیر در نظریة عدالت ارائه می‌دهیم.
Establishing the concept and system of justice has been one of the important subjects of political thought and philosophy and ethics since ancient times. In the history of thought, most of the beliefs about justice have been based on a great idea of good and sometimes they have provided some preliminaries about good from which a system of right and justice can be deduced. However, the opposition between right and good as concepts that lead to two different systems of justice has been one of the important and long-standing topics of political thought. The importance of the discussion is that the conceptual superiority of one over the other can have wide consequences in the socio-political life of a society. In the discussions of contemporaries, the distinction or opposition of these two concepts was at the center of the debate between the schools of consequentialism and dutyism: consequentialists consider good to be the first and right actions are those that lead to good; Duties put the right first, consider it independent of good, and even prohibit the actions leading to good when they are exposed to fundamental moral rules. But John Rawls tried to propose a combination of the concepts of right and good in his theory of justice in such a way that right can be deduced from the ideas of good, and good is subject to the justice system as a branch of the concept of right. John Rawls's system of justice is a political system based on a political conception of justice that tries to provide an explanation of the requirements for realizing the greatest possible freedom and equality for the citizens of a democratic society. In fact, this structure can be considered as the "rule of law" which both enables the freedom of citizens to pursue their own good and sets limits for it so as not to violate the principles of justice.
ادل، آبراهام (1385) «حق و خیر»، در: فرهنگ تاریخ اندیشه‌ها، ج 2، ویراستار فیلیپ وینر، ترجمۀ مجموعه مترجمان، تهران، سعاد.
ارسطو (1385) اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، طرح نو ، تهران.
اشتراوس، لئو (1393) فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، علمی و فرهنگی.
افلاطون (1387) ضیافت افلاطون، ترجمه محمدعلی فروغی، تهران، جامی.
------ (1353) جمهوری، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران، چاپخانه خوشه.
بشیریه، حسین (1391) تاریخ اندیشه‌های سیاسی قرن بیستم، لیبرالیسم و محافظه‌کاری، تهران، نی.
تیلور، چارلز (1395) هگل و جامعه مدرن، ترجمه منوچهر حقیقی راد، تهران، مرکز.
دی، جان (1380) «جان رالز؛ نظریۀ عدالت»، در: نقد و بررسی آثار بزرگ سیاسی سدة بیستم، موری فورسیت و موریس کینز- ساپر، ترجمة عبدالرحمن عالم، تهران، دانشگاه تهران.
سالیوان، راجر (1380) اخلاق در فلسفه کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران، طرح نو.
سندل، مایکل (1397الف) لیبرالیسم و محدودیت‌های آن، ترجمه حسن افشار، تهران، مرکز.
----------- (1397ب) عدالت؛ کدام کار درست است؟، ترجمه حسن افشار، تهران، مرکز.
رالز، جان (1396) نظریه‌ای در باب عدالت، ترجمه مرتضی نوری، تهران، مرکز.
------- (1394) عدالت به¬مثابه انصاف، ترجمه عرفان ثابتی، تهران، ققنوس.
فصیحی رامندی، مهدی (بی‌تا) «اخلاق کانتی»، تارنمای پژوهه، آخرین دسترسی: 02/06/1397.
قزلسفلی، محمدتقی و عمار متاجی نیمور (1393) «بررسـی تأثیرات مکتب رواقیـون بر شکـل‌گیری فلسفـة سیاسـی مسیحیت»، هستی و شناخت، دوره اول، شماره 1، بهار و تابستان، صص 123- 138.
کاپلستون، فردریک (1388) تاریخ فلسفه (جلد 1: یونان و روم)، ترجمه سید جلال¬الدّین مجتبوی، تهران، علمی و فرهنگی.
کانت، امانوئل (1384)، بنیاد مابعدالطبیعۀ اخلاق، ترجمۀ حمید عنایت و علی قیصری، تهران، خوارزمی.
محمودی، علی (1388) «چرا اولويت حق بر خير شالودة آزادي و دموكراسي است؟» آئین، شماره 24 و 25، آذر و دی، صص.
23-26.
مک‌اینتایر، الیسیدر (1392) در پی فضیلت، تحقیقی در نظریۀ اخلاقی، ترجمه حمید شهریاری و محمدعلی شمالی، تهران، سمت.
هابز، تامس (1386) لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نی.
هیوم، دیوید (1393) کاوش در مبانی اخلاق، ترجمه مرتضی مردیها، تهران، مینوی خرد.
Ahlberg, Jaime (2015) “The Priority of The Right over the Good”, in The Cambridge Rawls Lexicon, Ed, By John Mandle and David A, Reidly, Cambridge, Cambridge University Press.
Audard, Catherine (2014) “Right, Just, Good” in Dictionary of Untranslatables, A Philosophical Lexicon, Edited by Barbara Cassin, Princeton, Princeton University Press.
Bentham, Jeremy (2000) An Introduction to the Principles of Morals and Legislation, Kitchener, Batoche Books.
Gordon, David (2008) “Going Off the Rawls”, The AmercianConservatve, 28th July.
JRank Science & Philosophy , “Good -The Right And The Good” in Science Encyclopedia
Sandel, Micheal (1998) Liberalism ad the Limits of Justice, Cambridge, Cambridge University Press.
Rawls, John (1971; 1999) A Theory of Justice. Cambridge, Mass, Belknap Press of Harvard University Press.
--------------- (1988) “The Priority of Right and Ideas of the Good” Philosophy & Public Affairs, Vol, 17, No, 4 (Autumn, 1988), pp, 251- 276.
-------------- (2001) Justice as Fairness, a Restatement, Cambridge, Mass, Harvard University Press.