خوانش آثار «داریوش شایگان» بر مبنای مفهوم سوژه بازیگوش
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظریمحمد تباشیر 1 * , ابوالفضل شکوری 2
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشگاه تربیت مدرس
کلید واژه: سوژه بازیگوش داریوش شایگان مدرنیت کلیت ذهنیت,
چکیده مقاله :
رویارویی فکری ایرانیان با مدرنیت، تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده است. اندیشمندان ایرانی نیز مانند اندیشمندان غربی، تلاش فکری خود را معطوف به ارائه راه‌حلی برای مسئله رابطه ذهنیت و کلیت نموده‌اند. در پژوهش حاضر، به بررسی راه‌حل «داریوش شایگان» برای این مسئله پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا گونه‌های انسان‌شناختی ترسیم شده و به نمایش درآمده در آثار او مورد اشاره قرار گرفته‌اند. ادامه پژوهش به بازخوانی آثار شایگان بر مبنای مفهوم سوژه بازیگوش و به منظور روشن کردن راه‌حل او برای مسئله رابطه ذهنیت و کلیت اختصاص یافته است. سوژه بازیگوش، سوژه‌ای است که دوپارگی خود را می‌پذیرد و آگاهانه و بازیگوشانه آنها را به یکدیگر پیوند می‌زند. شایگان هر چند به ذهنیت، خودمختاری کامل نمی‌دهد، او را در کلیت نیز محو نمی‌کند.
Iranians' intellectual encounter with modernity has wildly fluctuated so far. Iranian thinkers, like Western thinkers, have concentrated their intellectual efforts on providing a solution to the problem of the relationship between subjectivity and generality. The present study investigates Dariush Shayegan's solutions to this issue. To do so, we have first addressed the anthropological species presented and exhibited in his works. The rest of the research reviews Shayegan's works based on the concept of the playful subject and is dedicated to clarifying his solution to the problem of the relationship between subjectivity and generality. The playful subject is a subject that acknowledges its own dichotomy and connects them consciously and playfully. Although Shayegan does not grant full autonomy to subjectivity, and does not dissolve it in generality. .
حقدار، علی¬اصغر (1382) داریوش شایگان و بحران معنویت سنتی، تهران، کویر.
خدابنده¬لو، فرهاد (1369) «نگاهی به دو سوی آینه، بازبینی دیدگاه¬های یک نویسنده ایرانی درباره مشکل جهان سوم»، ایران¬نامه، شماره 32، صص 589-609.
خرمشاد، محمد باقر (1389) «روشن¬فکران ایرانی و مسئله هویت در آیینه بحران»، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره سوم، شماره 2، صص 27-60.
دباغ، سروش (1389) «ترنم موزون حزن، داریوش شایگان، نقد ایدئولوژی و گفت¬وگو در فراتاریخ»، مجله مهرنامه، شماره 6، صص 1-11.
دید‌رو، دنی (1361) هنرپیشه کیست، ترجمه احمد سمیعی، تهران، چاپخانه سپهر.
شایگان، داریوش (1372) «چندگانگی فرهنگی»،گفتگو، شماره 2.
------------- (1373) هانری کربن؛ آفاق تفکر معنوی در اسلام ایران، ترجمه باقر پرهام، تهران، علمی و فرهنگی.
------------- (1374) زیر آسمان¬های جهان، ترجمه نازی عظیما، تهران، فرزان روز.
------------- (1375) «اسطوره، ایدئولوژی، حقیقت»، راه نو، شماره 12، صص 18-26.
------------- (1381) «فصل فکر؛ چهره به چهره با شایگان»، کتاب هفته، شماره 114، صص 10-13.
------------- (1382) «روزنه¬ای به وجه دیگر واقعیات»، همشهری، شماره دوم.
------------- (1388الف) بت¬های ذهنی و خاطره¬های ازلی، تهران، امیرکبیر.
------------- (1388ب) آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر.
------------- (1388ج) افسون¬زدگی جدید، هویت چهل¬تکه و هویت سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران، فرزان روز.
------------- (1389الف) آمیزش افق¬ها، تدوین و ترجمه محمدمنصور هاشمی، تهران، فرزان روز.
------------- (1389ب) «روشن¬فکری نبود، تقدیس جهل بود»، ماهنامه مهرنامه، سال اول، شماره نهم، صص 144-152.
------------- (1391الف) «زائر شرقی در غربت غربی»، اندیشه پویا، سال اول، شماره سوم، صص 116-125.
------------- (1391ب) «پایان تعطیلات تاریخ، ایدئولوژی شدن سنت»، نشریه شرق، شماره 1307، صص 5-14.
طباطبایی، سید جواد (1374) ابن¬خلدون و علوم اجتماعی، وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، تهران، طرح نو.
عبدالکریمی، بیژن (1383) مونیسم یا پلورالیسم؛ واکاوی هستی¬شناسی یک نظریه اجتماعی، تهران، یادآوران.
کاجی، حسین (1378) کیستی ما از نگاه روشن¬فکران ایرانی، تهران، روزنه.
گروه فلسفه مرکز بین¬المللی تمدن¬ها (1381) روشن¬فکری در ایران، گفت¬وگوی تمدن¬ها و روشن‌فکری، تهران، توسعه.
میرسپاسی، علی (1392) دموکراسی یا حقیقت، تهران، طرح نو.
وحدت، فرزین (1382) رویارویی فکری ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت¬خواه، تهران، ققنوس.