مواجهه با دیگری: موفه یا هابرماس
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
گیتی پورزکی
1
(استاديار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشكده امام خميني و انقلاب اسلامي)
کلید واژه: شانتال موفه, یورگن¬ هابرماس, مواجهه با دیگری, دیگرفهمی متأملانه, آگونیسم. ,
چکیده مقاله :
از اواخر قرن نوزدهم، هویت خودبنیاد و سوژۀ استعلایی دکارتی با انتقادهای جدی از سوی متفکران مواجه شد و ضرورت وجود دیگری در شکل گیری هویت و مدلول یابی «خود» مورد توجه و تأکید متفکران قرار گرفت. شانتال موفه با رویکرد پسامارکسیستی و یورگن هابرماس با رویکردی دموکراتیک و با وجود تفاوت های جدی با یکدیگر، از مهم ترین و تأثیرگذارترین منابع اندیشه ورزی در حیطۀ هویت و تشخص هستند. این مقاله می کوشد تا اندیشه های این دو متفکر را از منظر مواجهه با دیگری مورد خوانش قرار داده، با ذکر نقاط ضعف، قوت و پیامدهای اندیشه های آنها نشان دهد که کدام یک از آنها بر مبنای استدلال های عقلانی موجه تر و عقلانی تر است. فرضیۀ اصلی مقاله آن است که دیگرفهمی متأملانه هابرماسی به لحاظ منطق درونی و توان پاسخگویی به نقدهای بیرونی نسبت به اصل تضاد و عقلانیت گفتمانی مورد نظر موفه، موجه تر و عقلانی تر است. روش پژوهش، تحلیلی و از سنخ تحلیل فلسفی است. از این رو معیار موجه تر و عقلانی تر بودن بر مبنای عدم تناقض درونی داده ها، مغالطه آمیز نبودن آنها و سازگاری با داده های واقعی است.
Chantal Mouffe and Jürgen Habermas's thoughts, despite their very serious differences, are one of the most important sources of thought in the field of facing the other. This article tries to retrieve the ideas of these two thinkers about facing the other due to their weaknesses and shortcomings, and by their theoretical reconstruction, a more complete typology offers a variety of facing the other. Another purpose of this article is to show the strengths and weaknesses of each of these types to show which of them can be more justified and rational. Accordingly, the main question of the present article is what types of confrontation can there be with the other? And which type of confrontation is more rationally justified? The main hypothesis is that the types of encounters with the other can be summarized into 5 types: becoming another, another taboo, antagonism, agonism, and another reflective understanding. Another reflective understanding seems to be more rationally justified. The method of research will be a descriptive and critical analysis.
اندرسن، جوئل (1383) «نسل سوم مکتب فرانکفورت چگونه می¬اندیشند؟»، ترجمه مجتبی کرباسچی و قاسم زائری، فصلنامه راهبرد، پیاپی 33، صص 367-391.
انصاری، منصور (1384) دموکراسی گفت¬وگویی، تهران، مرکز.
بوبر، مارتین (1380) من و تو، ترجمه ابوتراب سهراب و الهام عطاردی، تهران، فرزان روز.
پورزکی، گیتی (1398) «تحول در مواجهه گفتمانی در جمهوری اسلامی ایران»، جامعه¬شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 15، پاییز و زمستان، صص 231-254.
پولادی، کمال (1383) «منظومه فکری هابرماس»، کتاب ماه، شماره¬ 81، صص 14-17.
توانا، محمدعلی و فرزاد آذرکمند (1393) «مقایسه امر سیاسی و جامعه سیاسی مطلوب در اندیشه هابرماس و موفه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره چهارم، زمستان، صص 27-50.
راولز، جان (1383) عدالت به مثابه انصاف، ترجمه عرفان ثابتی، تهران، ققنوس.
سندل، مایکل (1397) اخلاق در سیاست، ترجمه افشین خاکباز، تهران، فرهنگ نو.
ملکیان، مصطفی (1388) درسگفتارهای مبانی معرفت شناختی و روش شناختی، سایت فرزان نو.
موفه، شانتال (1388) «در حمایت از مدل دموکراسی مجادله¬ای»، در: نظریه سیاسی در گذار، ویراستار نوئل اسولیوان، ترجمه حسن آب¬نیکی، تهران، کویر.
--------- (2009) دموکراسی در جهان چندقطبی، ترجمه علی تدین راد، ترجمان، info@tarjomaan.
--------- (1391) امر سیاسی، ترجمه¬ منصور انصاری، تهران، رخداد نو.
موفه، شانتال و ارنستو لاکلائو (1393) هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمه محمد رضایی، تهران، ثالث.
میرجانی، حمید (1389) «استدلال منطقی به مثابه روش پژوهش»، فصلنامه صفه، دانشگاه شهید بهشتی، پیاپی 50، بهار و تابستان، صص 35-50.
میلر، پیتر (1382) سوژه، استیلا و قدرت، ترجمه¬ نیکو سرخوش و افشین جهان¬دیده، تهران، نی.
نظری، علی¬اشرف (1394) «بازخوانی انتقادی مفهوم امر سیاسی در نظریه کارل اشمیت»، فصلنامه سیاست، دوره¬چهل و پنجم، شماره4، زمستان، صص 991-1014.
نیگل، تامس (در دست چاپ) حرف آخر، ترجمه¬ جواد حیدری.
هابرماس، یورگن (1373) «علم و تکنولوژی در مقام ایدئولوژی»، ترجمه علی مرتضویان، فصلنامه ارغنون، شماره 1، صص 69-92.
------------- (1392) نظریه کنش ارتباطی، ترجمه¬ کمال پولادی، تهران، مرکز.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1393) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نی.
Carvalho Dina, cogo Ana and Santos Viviane (2017) Theory of communicative action, a basis for the development of critical thinking https, //doi. org/10. 1590/0034-7167-2016-0383.
Erman, Eva (2009) What is wrong with agonistic pluralism?, Reflections on conflict in democratic theory, https, //doi. org/10. 1177/0191453709343385.
Gordon, james (2019) The Habermas -Rawls Debate, Columbia University press.
Habermas, Jurgen (1971) Knowledge and Human Interests, (Boston, Boston Press).
------------------------ (1979) Communication and the Evolution of society, (Boston; Beacon press).
------------------------ (1984) The Theory of Communication Action, Vol 1, Reason and the Rationalization of Society,tr. T . Macarthy (London, Heinemann).
Karppinen And Moe (2008) HABERMAS, MOUFFE AND POLITICAL COMMUNICATION A CASE FOR THEORETICAL ECLECTICISM https, //www. researchgate. net/publication/298518629.
Laclau, Ernesto and Mouffe, Chantal (2001) Hegemony and Socialist Strategy, Towards a Radical Democratic Politics, 2nd edition (London, Verso) .
Layard, Richard (2011) Happiness, Lessons From a New Science, Published, Penguin Group.
Mouffe, Chantal (1999) ‘Deliberative Democracy or Agonistic Pluralism?’, Reihe Politikwissenschaft/ Political Science Series 72, Department of Political Science, Institute for Advanced Studies (IHS).
----------------- (2000) Democratic Paradox, (London, Verso).
Vaughn, Lewis (2018) The power of Critical Thinking, Oxford University press.