«هانری کُربن»، هرمنوتیک فلسفی و اندیشه سیاسی کیهانی: ارزیابی انتقادی
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
احمد بستانی
1
(استادیار دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: هرمنوتیک, فلسفه اسلامی, تأویل افراطی, تفکر انتقادی و سیاست¬زدایی. ,
چکیده مقاله :
«هانری کُربن»، نخستین اندیشمندی بود که به کاربست آگاهانه هرمنوتیک فلسفی در فهم و تفسیر متون شیعی و تاریخ اندیشه فلسفی در ایران پرداخته است. او با بهره گیری از سنت های پدیدارشناسی، هرمنوتیک، الهیات مسیحی و سنت افلاطونی، ابزاری روش شناسانه برای فهم و تفسیر میراث فکری اسلام فراهم آورد و خود نیز در نوشته های متعددی آن را به کار بست. هرچند درباره اهمیت و جایگاه کُربن در مطالعات اسلامی و شیعی بسیار گفته اند، ارزیابی انتقادی از اندیشه و روش شناسی مطلوب او کمتر انجام شده است. هدف این مقاله، مطالعه و بررسی اسلوب هرمنوتیکی کُربن به ویژه از منظر نگرش انتقادی و اندیشۀ سیاسی است. مدعای ما این است که هرمنوتیک فلسفی کُربن در فهم خود از میراث اسلامی و ایرانی دست کم با سه مشکل اساسی مواجه است: نخست فقدان نگرش انتقادی به سنت، دوم تأویل افراطی و سوم سیاست زدایی از میراث فکری مسلمانان. هرسه ایراد یادشده در وجودشناسی کیهانی کُربن و فقدان ساحت بیناذهنی در اندیشه فلسفی وی ریشه دارد.
Henry Corbin was the first thinker who attempted to apply philosophical hermeneutics as an analytical tool for understanding the Shiite texts in particular, and Iranian intellectual history in general. Making use of various intellectual traditions, including phenomenology, hermeneutics, Christian theology, and Platonic tradition, he provided a methodological and hermeneutical approach to the Iranian intellectual heritage. Although there are a literature body regarding his significance in the Islamic and Shiite scholarship, a critical evaluation of his works, and especially his own hermeneutical approach, has not been done yet. This paper aims to discuss Corbin’s hermeneutical approach from a critical and philosophical-political perspective. Thus, it will be demonstrated that his hermeneutics suffers from three main deficits: the lack of critical dimension, over-interpretation, and finally de-politicization of Islamic and Iranian intellectual and religious tradition. All of these three issues are rooted in a “cosmic” ontology in his philosophical system that makes no room for an intersubjective and social realm.
رادتکه، برند (1372) «حکمت و فلسفه، بحثی در حکمه الاشراق یا حکمه المشرق»، ترجمه مریم مشرف، معارف، سال دوازدهم، شماره 1 و 2، صص 139-160.
سهروردی، شهاب¬الدین (1381) مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد اول، به کوشش هانری کُربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کُربن، هانری (1369) فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، توس.
Amir-Moezzi, Mohamad-Ali (2007)Le guide divin dans le shiisme original, Paris, Verdier.
Aubenque, Pierre (2001) Le conflit actuel des interprétations : analytique ou herméneutique ? in Yves Charles Zarka, Comment écrire l’histoire de la philosophie? Paris : PUF.
Cassirer, Ernest (1946) The Myth of the State, New York, Yale University Press.
Cheetham (2003) The World Turned InsideOut: Henry Corbin and Islamic Mysticism, Woodstock: Spring Journal.
Corbin, Henry (1995) Swedenborg and Islamic Esotericism, Pennsylvania: Swedenborg Foundation Publishers.
----------------- (1981) “De Heidegger à Sohrevardi: Entretien avec Philippe Nemo” Henry Corbin : Cahier de l’Herne, édité par Christian Jambet, Paris : Herne.
----------------- (1972) En islam iranien, tome III, Paris : Gallimard.
----------------- (1961) Terre Céleste et corps de résurrection, Paris, Buchet Castel.
Corbin, Henry & Ivanow, Wladimir (1999)Correspondence Corbin-Ivanow, edited by Sabine Schmidtke, Paris: Institut d’études iraniennes.
Durand, Gilbert (1964) L’imagination symbolique, Paris, PUF.
Eco, Umberto (1992) Interpretation and Overinterpretation, Edited by Stefan Collini, Cambridge University Press.
----------------- (1994) The Limits of Interpretation, Bloomington, Indiana University Press.
Elden, Stuart (2000) “Rethinking the Polis: Implications of Heidegger’s Questioning the Political” Political Geography, no. 19.
Gutas, Dimitri (2002) "The Study of Arabic Philosophy in the 20th Century", British Journal of Middle Eastern Studies, 29 (1) .
------------------ (2014) Avicenna and the Aristotelian Tradition, Brill.
Hillman, James (2006) Archetypal Psychology: A Brief Account.
Heidegger, Martin (1997) Kant and the Problem of Metaphysics, translated by Richard Taft, Bloomington: Indiana University Press.
Hughes, Aaron (2004) the Texture of the Divine, Imagination in Medieval Islamic and Jewish Thought, Indiana University Press .
Jambet, Christian (2000) Idéal politique et politique idéale selon Nasir Al-Din Tusi, in Nasir al-Din Tusi philosophe et savant du XIII siècle, edited by Nasrollah Pourjavady, Tehran : Iranian University Press.
Lory, Pierre (1996) “Henry Corbin: His work and Influence” S. H. Nasr (ed. ), History of Islamic Philosophy, London, Routledge.
Nasr S. H. (1992) “Oral Transmission and the Book in Islamic Education: the Spoken and the Written Word”, Journal of Islamic Studies, 3:1 .
Ricœur,Paul (1965) De l’interprétation, Essais sur Freud, Paris : Seuil.
---------------- (1976) Du texte a l’action, Paris : Seuil.
Shayegan, Dariush (2011) Henry Corbin, penseur de l’islam spirituel, Paris, Albin Michel.
Steinbock, Anthony (2007) Phenomenology of Mysticism: The Verticality of Religious Experience, Indiana University Press.
Taylor, Charles (2004) ModernSocialImaginaries, Duke University Press.
Van denBos, Matthij (2005) TransitionalOrientalism, Henry Corbinand Iran Anthropos, no.100. pp. 113-125.
Walbridge, John (2001) The Wisdom of the Mystic East: Suhrawardiand Platonic Orientalism, NewYork, State University of New York Press.
Wasserstorm, Steven (1999) Religion after Religion. New Jersey: Princeton University Press.
Wolin, Richard (2016) The Politics of Being: The Political Thought of Martin Heidegger, New York, Columbia University Press.