احساس محروميت نسبي در ميان قوم بلوچ و تأثير آن بر خشونت سياسي
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
يعسوب اصغري نياري
1
(دانشگاه محقق اردبيلي )
رضا محمود اوغلي
2
(دانشگاه محقق اردبيلي )
کلید واژه: محروميت احساس محروميت نسبي خشونت سياسي قومیت و زاهدان,
چکیده مقاله :
اين پژوهش به بررسي رابطۀ محروميت نسبي و خشونت سياسي در بين شهروندان زاهداني مي‌پردازد. استان سيستان و بلوچستان به علت شرايط خاص اقليمي و فرهنگي، همواره يکي از مناطق حساس و چالش زا در ايران بوده است. دو چالش اصلي اقليت گرايي قومي و اقليت گرايي مذهبي، اين منطقه را مستعد رفتارهاي خشونت‌آمیز مي‌کند. پديدۀ خشونت سياسي در مناطقي از كشور كه به شدت متأثر از ارزش‌هاي سنتي و قوميتي خود هستند و گرايش و پايبندي كمتري نسبت به حکومت مرکزي دارند، بيشتر مشهود است. خشونت‌هاي سياسي در اين منطقه محصول علل و عوامل مختلف و متنوعي است و ابعاد عيني و ذهني متعددي دارد که در اين پژوهش به تبيين رابطه احساس محروميت نسبي با خشونت سياسي پرداخته مي‌شود. روش تحقيق مورد استفاده در اين بررسي، روش پيمايشي است. فن جمع‌آوری اطلاعات، استفاده از پرسشنامه بوده است. جامعه آماري تحقيق حاضر شامل کليه شهروندان شهر زاهدان بوده است که حجم نمونه 384 نفري به شيوه نمونه‌گیری خوشه‌اي انتخاب شد. اطلاعات گردآوری‌شده به كمك نرم‌افزار spss تجزيه و تحليل شده است. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد که بين احساس محروميت نسبي با رفتارهاي خشونت‌آمیز در میان شهروندان مورد بررسي، ارتباط معنی‌داری وجود دارد. تفاوت‌‌هاي مذهبي، دوري از مرکز و مراودات فرهنگي، بافت زندگي عشيره‌‌اي، فقر و بيکاري، عدم مشارکت فراگير، قاچاق، ضعف زيرساخت‌‌ها، همانندي‌هاي فرهنگي، قومي، مذهبي با دو کشور بحران‌زده افغانستان و پاکستان، تقويت جريان‌هاي ضد شيعه نظير فرقه وهابيت از جانب بيگانگان از جمله عربستان و پاكستان و مشكلات طبيعي مثل كمبود آب، خشک‌سالی و... از علل اساسي خشونت سياسي در اين منطقه محسوب مي‌شود.
اعزازي، شهلا (1380) جامعه‌شناسی خانواده، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.## اي اپتر، ديويد و چالرز اف.## اندي بين (1380) اعتراض سياسي و تغيير اجتماعي، ترجمه محمدرضا سعيدآبادي، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردي.## پاشایی، عباس (1369) فرهنگ اندیشه نو، تهران، مازیار.## تيلي، چارلز (1385) از بسيج تا انقلاب، ترجمه علي مرشدي¬زاد، تهران، پژوهشکده امام خميني و انقلاب اسلامي.## حافظ¬نيا، محمدرضا و مراد كاوياني (1385) «نقش هويت قومي در همبستگي ملي (مطالعه موردي: قوم بلوچ)»، مجله پژوهشي دانشگاه اصفهان، شماره 1 (پياپي 20)، صص 15-47.## ساندرز، ديويد (1380) الگوهاي بي ثباتي سياسي، ترجمه پژوهشكده مطالعات راهبردي، تهران، انتشارات پژوهشكده مطالعات راهبردي.## شيباني، مليحه (1384) «فقر محروميت و شهروندي در ايران»، رفاه اجتماعي، سال پنجم، شماره 18.## شيخ بيگلو، رعنا و دیگران (1391) «تحليل فضايي محروميت و نابرابري‌هاي توسعه در شهرستان‌هاي ايران»، رفاه اجتماعي، سال دوازدهم، شماره 46.## صالحی امیری، سیدرضا (1386) مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران، ققنوس.## فکوهی، ناصر (1378) خشونت سیاسی: نظریات، مباحث، اشکال و راهکارها، پیام امروز.## کرد، یاسر (1389) بررسي برخي عوامل اجتماعي - فرهنگي مؤثر بر گرايش افراد به عضويت در گروه‌های تروريستي در استان سيستان و بلوچستان، پایان‌نامه کارشناسي ارشد.##، دانشگاه آزاد اسلامي ـ واحد اصفهان.## كوهن، آلوين استانفورد (1379) نظریه‌های انقلاب، ترجمه عليرضا طيب، تهران، قومس.## گر، تد رابرت (1377) مدلي علي از منازعات داخلي در خشونت و جامعه، ترجمه اصغر افتخاري، نشر سفير.## گیدنز ، آنتونی (1376) جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.## لهسایي¬زاده، عبدالعلي (1391) «نقش محروميت نسبي در افزايش خشونت‌هاي شهري مناطق حاشیه‌نشین (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)»، فصلنامه مطالعات شهري، سال دوم، شماره سوم، صص 21-64.## نش، کيت (1387) جامعه‌شناسی معاصر، ترجمه محمدتقي دلفروز، تهران، کوير.## هانتینگتون، ساموئل (1392) سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علم.## هولنـدر ، ادوين پـل (1378) روانشناسی اجتماعی: رهبـری و قـدرت تأتیــر ارتبـاط جمعی بر افكار عمومی و فعالیت سیاسی، ترجمــة احمـد رضـوانی ، مشهــد ، شركت بـه نشـر.## Bernburg, Jon Gunnarand Thorolfur horlindsson,and Inga Dora Sigfusdottir (2009) Relative Deprivation and Adolescent Outcomes in Iceland: A Multilevel Test, The University of North Caroiina Pres.## Boswell, T. Dixon, W. (1990) “Dependency and Rebellion”, ASR, 55 (4), 540-559.## Chandra, Siddharth and AngelaWilliams Foster (2005) ‘‘The Revolution of Rising Urban Social Disorders of the 1960s”, Social Science History, 29:2, 299–332.## Davies, J. C. (1962) "Toward A Theory Of Revolution", American, Sociological Review, 27 (1) pp. 5-19.## Dawson, J. I. (2001) Latvia’s Russian minority: balancing the imperatives of regional development and environmental justice Political Geography, No. 20, pp. 787–815.## Duncan, G (1968) A dictionary of sociology. Routledge and Kegau Paul, London.## Gatti, U., Tremblay, R. E., Vitaro, F., & McDuff, P. (2005) Youth gangs, delinquency and drug use: A test of the selection, facilitation, and enhancement hypotheses. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46.## Gurr, Ted Robert (1968) Psychologicat Factors in Civil Violenc, World Politics.## -------------------- (1970) Why Men Rebel, Princelon, n. g, Princton University Press.## -------------------- (1973) “The Renolution Change Nexlus,” Compurative Politics.## Messner, E. (1989) “Economic Discrimination and Societal Homicide Rates: Further Evidence on the Cost of Inequality”, American Sociological Review, 54 (4).## Moore, dahlia (2003) “perception of sense of control, relative deprivation, and expectationsof young jews and Palestinians in Israel”, the journal of social psychology, 143 (4) 521-540.## Muller, Edward (1988) “Democracy – Economic Development and Incom Inequality”, ASR, 53 (1), 50-68.## O’Neill, B. (2001) “Generational Patterns in the Political Opinions and Behaviour of Canadians: Separating the Wheat from the Chaff.” IRPP Policy Matters.## Vol. 2, no. 5.## Pearson, Julie A. and Michael D Fallacaro And Joseph E. Pellegrini (2009) “Perceived deprivation in Active Duty Military nurse Anesthetists”, AANA Journal, Vol. 77, No. 1.##
اسملسر، نيل(1380). تئوري رفتارجمعي، ترجمه رضا دزکام، تهران، موسسه يافته هاي نوين.
اعزازي، شهلا(1380). جامعه شناسي خانواده، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
اي اپتر، ديويد و چالرز اف. اندي بين(1380). اعتراض سياسي و تغيير اجتماعي، ترجمه محمدرضا سعيدآبادي، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردي.
تيلي، چارلز(1385). از بسيج تا انقلاب، ترجمه علي مرشدي زاد، پژوهشکده امام خميني و انقلاب اسلامي.
حافظ نيا، محمدرضا ؛ كاوياني، مراد(1385). "نقش هويت قومي در همبستگي ملي ( مطالعه موردي قوم بلوچ )"، مجله پژوهشي دانشگاه اصفهان، شماره 1 (پياپي 20)، صص 15-47.
حسيني، حسين(1387)؛ جامعه شناسي رفتارجمعي، تهران، معاونت تربيت و آموزش سپاه.
رئيسي، جمال(1382). "جوانان و ناهنجاري هاي رفتاري"، فصلنامه علوم اجتماعي، شماره 21، صص 158-138.
شريفي، رضا(1384)؛ رفتارشناسي عوامل مرتبط با ناآرامي هاي شهر تهران و ارائه مدل مطلوب در کنترل آن توسط ناجا، تهران مرکز تحقيقات کاربردي طرح و برنامه و بودجه ناجا.
شيباني، مليحه(1384). فقر محروميت و شهروندي در ايران، رفاه اجتماعي، سال پنجم، شماره 18.
شيخ بيگلو، رعنا ؛ تقوايي، مسعود ؛ وارثي، حميدرضا(1391) "تحليل فضايي محروميت و نابرابري هاي توسعه در شهرستان هاي ايران"، رفاه اجتماعي، سال دوازدهم، شماره 46.
فايرابند، ايو و روزاليند فايرابند(1379). خشونت سياسي و ثبات سياسي در خشونت و جامعه، ترجمه اصغر افتخاري، تهران: نشر سفير.
کرد(1389). بررسي برخي عوامل اجتماعي - فرهنگي موثر بر گرايش افراد به عضويت در گروههاي تروريستي در استان سيستان و بلوچستان، پايان نامه کارشناسي ارشد.
كوهن، آلوين استانفورد(1379)؛ تئوريهاي انقلاب، ترجمه عليرضا طيب، تهران: نشر قومس.
گر، تد رابرت (1379). مدلي علي از منازعات داخلي، در خشونت و جامعه، اصغر افتخاري، نشر سفير.
لرنر ، دانيل ( 1383 ) گذر جامعه سنتي: نوسازي خاورميانه، ترجمه، غلامرضا خواجه سروري، پژوهشكده مطالعات راهبردي.
لهسائي زاده، عبدالعلي(1391). "نقش محروميت نسبي در افزايش خشونت هاي شهري مناطق حاشيه نشين مورد مطالعه: شهر کرمانشاه"، فصلنامه مطالعات شهري، سال دوم، شماره سوم، صص 21-64.
نش، کيت(1380). جامعه شناسي معاصر، ترجمه محمدتقي دلفروز، نشر کوير.
هانتينگتون، ساموئل(1379). تحول سياسي در جهان سوم در درک توسعه سياسي، مايرون واينر و ساموئل هانتينگتون، تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردي.
الياسي، محمدحسين(1380)؛ تحليل روان شناختي رفتارهاي جمعي اعتراض آميز، سمينار داخلي تهران، دانشگاه امام حسين(ع)
Bernburg, Jon Gunnarand Thorolfur horlindsson,and Inga Dora Sigfusdottir(2009). Relative Deprivation and Adolescent Outcomes in Iceland: A Multilevel Test, The University of North Caroiina Pres
Chandra, Siddharth and AngelaWilliams Foster(2005). ‘‘ The Revolution of Rising Urban Social Disorders of the 1960s”, Social Science History, 29:2, 299–332.
Coleman, James, (1990). Foundations social theory, the Belknap press of Harvard university press.
Davies, J. C. (1962), "Toward A Theory Of Revolution", American , Sociological Review, 27(1), pp. 5-19.
Dawson, J. I., (2001), Latvia’s Russian minority: balancing the imperatives of regional development and environmental justice Political Geography, No. 20, pp. 787–815.
Goldstone, jack, (2003). Revolution, Third Edition, Wadsworth, Thomson, Canda.
Gurr, Ted Robert, (1968). Psychologicat Factors in Civil Violenc, World Politics.
Gurr, Ted Robert, (1970). Why Men Rebel, Princelon, n. g, Princton University Press.
Gurr, Ted Robert, (1973). “The Renolution Change Nexlus,” Compurative Politics.
Moore, dahlia, (2003). “perception of sense of control, relative deprivation, and expectationsof young jews and Palestinians in Israel”, the journal of social psychology, 143(4), 521-540.
Muller, Edward, (1985). “Income inequality, Regime Repressivemess, and political Violence”, ASR, 50, 50-61.
Pearson, Julie A. and Michael D Fallacaro. And Joseph E. Pellegrini, (2009).” Perceived deprivation in Active Duty Military nurse Anesthetists”, AANA Journal , Vol. 77, No. 1.
Subramanyam, malaviki, ichiro kavachi, lisa berkman. S.v. (2009). “Relative deprivation in income and self-rated health in the United States”, Social Science & Medicine, journal, homepage www.elsevier.com/locate/socscimed.