سهروردی و اندیشه سیاسی ایرانشهری
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
احمد بستانی
1
(دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: حكمت اشراق انديشه ايرانشهري حكمت خسرواني انديشه سياسي اسلامي,
چکیده مقاله :
در اندیشة سياسي ایرانشهری شاه سایه خداوند بر زمین است و حضور شاه عادل و فرهمند در رأس حکومت موجب خرمی و آبادانی کشور و سعادت و نیکبختی نفوس مردم خواهد شد. فردوسی در شاهنامه کوشيد اندیشه شاه آرمانی را بازسازی کند و متناسب با شرایط زمان خود جلوه‌اي «حماسی» بدان ببخشد؛ اما شهاب‌الدین سهروردی در قرن ششم دریافتی دیگر از همین نظام اندیشه سیاسی عرضه کرد که از آن به «قرائت عرفانی-اشراقی» از اندیشة سیاسی ایرانشهری تعبیر کرده ایم. شیخ اشراق در آثارش از مؤلفه ها و مفردات اندیشه ایرانشهری، که به طور کامل در شاهنامه گردآوری شده بودند، برمبنای نظام فلسفی اشراقی خود قرائتی نوین عرضه کرد. در این قرائت جدید «عالم خیال» به مثابة یکی از مهم ترین ابتکارات سهروردی، نقشی اساسی دارد. کارنامة شاهان آرمانی چون فریدون و کیخسرو، که در روایت‌های کهن جنبة اسطوره ای یا حماسی داشتند، در قرائت سهروردی جنبة عرفانی می یابند و مفاهیمی چون سیمرغ، جام جهان-بین، کوه قاف و مانند آن، همگی در نظام فکری اشراقی معنا و مفهوم جدیدی به خود می گیرند. مقالة حاضر به ابتکارات سهروردی در حوزة اندیشه سیاسی ایرانشهری مي‌پردازد.
According to Iranshahri’s political thought, king is the shadow of God on Earth (a symbolic concept) and existence of a just and charismatic king on top of government system guarantees prosperity of the country and the people’s felicity and welfare. Firdausi in his Shah-Nama (Epic of Kings) tried to reconstruct the doctrine of Ideal King and give an epic tone to it based on the demands of his time. Yet, Sohrevardi in the 6th century offered a reading of the same thought system which is referred here as “Gnostic-Illuminationist” reading of Iranshahri’s political thought. In this system “the world of imagination”, introduced by Sohrevardi, is a core concept; mythical aspect of the ideal kings in ancient narratives, such as Fereydun and Kay Khusraw, finds mystical reading, and terms like, Simorq (phoenix), Jam-e-Jahan-Bin (world-displaying cup), Mount Qaf, and so on get new interpretations. The present articles deals with Sohrevardi’s innovations in the area of Iranshahri’s political thought.